Thuật ngữ chứng khoán bằng tiếng Nhật cần ghi nhớ

Trước đây mình đã chia sẻ với mọi người một vài từ vựng liên quan đến lĩnh vực chứng khoán, nhưng thực ra để lý giải được bản chất của các từ vựng đó thì không phải chuyện đơn giản. Việc không nắm được ý nghĩa của các từ chuyên dụng sẽ khiến bạn khó khăn trong việc cập nhật tin tức cũng như ảnh hưởng đến kết quả đầu tư. Bài viết này mình tiếp tục giới thiệu tới mọi người những thuật ngữ căn bản trong chứng khoán bằng tiếng Nhật.

1. Các lệnh giao dịch 成行注文・指値注文・逆指値注

1-1. Lệnh thị trường(成行注文)

Lệnh thị trường(成行注文) là một lệnh giao dịch(mua hoặc bán) nhanh chóng tại mức giá hiện có tốt nhất. Để thực hiện lệnh này, thanh khoản cần được lấp đầy, có nghĩa là lệnh sẽ được thực hiện dựa trên các lệnh giới hạn đã được đặt trước đó trên sổ lệnh. Nếu bạn đặt lệnh mua theo giá thị trường trong giờ giao dịch, lệnh sẽ được khớp ngay lập tức theo lệnh bán có giá thấp nhất tại thời điểm đó. Tương tự, trong trường hợp bạn đặt lệnh bán theo giá thị trường, lệnh sẽ được đóng ngay lập tức theo lệnh mua có giá cao nhất.

Ví dụ,  hình ảnh phía dưới giá cổ phiếu hiện tại là 1,766 yên, lệnh bán thấp nhất là 1,768 yên với khối lượng là 600 cổ phiếu, và lệnh mua cao nhất là 1,765 yên với khối lượng 600 cổ phiếu. Tại thời điểm này, nếu bạn đặt lệnh mua 100 cổ phiếu theo giá thị trường, bạn sẽ mua được với giá 1,768 yên. Nếu bạn đặt lệnh bán 100 cổ phiếu theo giá thị trường, bạn sẽ có thể bán được với giá 1,765 yên.

1-2. Lệnh giới hạn(指値注文)

Lệnh giới hạn(指値注文)：là một loại lệnh mà bạn có thể chỉ định mức giá cụ thể nào đó, điều kiện là mức giá đó phải nằm trong phạm vi sàn ~ trần. Khi đặt lệnh giới hạn trong giờ giao dịch sẽ an toàn hơn so với lệnh thị trường vì đối với lệnh thị trường những lệnh đang hiển thị trên bảng giá(板) có thể bị hủy đột ngột và bạn không thể giao dịch ở mức giá mà bạn mong đợi. Nhược điểm của lệnh giới hạn đó là giao dịch sẽ chỉ được thực thi khi giá thị trường khớp với mức giá mà bạn đã chỉ định, vì vậy nó khiến bạn có thể bỏ lỡ cơ hội đầu tư.

Nói cách khác lệnh mua giới hạn chỉ được thực hiện nếu có ai đó đặt lệnh bán dưới mức giá đã chỉ định của bạn. Ngược lại, lệnh bán giới hạn chỉ được thực hiện nếu có ai đó đặt lệnh mua cao hơn so với giá chỉ định của bạn.

1-3. Lệnh dừng giới hạn(逆指値注文)

Lệnh dừng giới hạn(逆指値注文) ： là một lệnh được sử dụng để bảo toàn lợi nhuận hay hạn chế sự thua lỗ trong quá trình đầu tư. Trong lệnh dừng giới hạn, bạn phải chỉ định rõ hai mức giá: “mức giá dừng” và “mức giá giới hạn“. Trái ngược với lệnh giới hạn thông thường, bạn có thể đặt lệnh “mua” khi giá cổ phiếu cao hơn giá kích hoạt và lệnh “bán” khi giá cổ phiếu thấp hơn giá kích hoạt.

Ví dụ: sau khi bạn đã mua vào một mã cổ phiếu nào đó với mức giá là 2,000 yên, để kiểm soát rủi ro và tránh tổn thất khi thị trường có xu hướng  hướng  xuống bằng cách đặt lệnh “Nếu giá giảm xuống 1,8500 yên thì tự động bán ra tại theo giá thị trường cắt lỗ”. Hoặc bạn cũng có thể sử dụng lệnh điều kiện kết hợp với lệnh dừng-giới hạn(逆指値付通常) để tự động chốt lời và cắt lỗ tại các mức giá giới hạn đã chỉ định.

Như hình ảnh minh hoạ phía dưới, bạn đặt lệnh điều kiện với mức giá muốn bán là 2,390 yên trong khoảng thời gian 1 tuần, nhưng nếu thị trường đi ngược lại dự đoán và giảm xuống dưới 1,850 yên thì sẽ tự động bán ra để cắt lỗ. Vì vậy bạn có thể kiểm soát được rủi ro và cắt lỗ kịp thời.

2. Chia tách cổ phiếu 株式分割

Chia tách cổ phiếu (株式分割-かぶしきぶんわり) là một hành động chia cổ phiếu hiện có của mình thành nhiều cổ phiếu mới, nhằm tăng tính thanh khoản cho cổ phiếu đó. Sau khi chia tách cổ phiếu thì số lượng cổ phiếu đang lưu hành sẽ tăng theo tỷ lệ chia tách cụ thể(分割比率), nhưng tổng giá trị của cổ phiếu đó vẫn giữ nguyên so với giá trị trước khi chia tách.

Ví dụ: Nếu một công ty A hay B nào đó thông báo rằng họ sẽ chia một cổ phiếu thành hai cổ phiếu(tỷ lệ 2:1), thì tài khoản của những nhà đầu tư đang nắm giữ 100 cổ phiếu sẽ trở thành 200 cổ phiếu. Và nếu giá cổ phiếu là 2.000 yên / cổ phiếu, thì sau khi chia tách cổ phiếu sẽ là 1.000 yên / cổ phiếu. Vì số lượng cổ phiếu đã tăng gấp đôi và giá trị của một cổ phiếu giảm đi một nửa, điều đó đồng nghĩa với giá trị cổ phiếu đang nắm giữ không thay đổi vẫn giữ nguyên là 200.000 yên.

Lý do công ty thực hiện chia tách cổ phiếu

Lý do mà một doanh nghiệp thực hiện việc chia tách cổ phiếu đó là:

• Để tăng tính thanh khoản cho cổ phiếu đó: Thanh khoản càng cao thì việc mua bán cổ phiếu càng trở nên dễ hơn và khoảng cách chênh lệch giá cổ phiếu sẽ được thu hẹp lại.
• Để chuẩn bị thay đổi (hay tái định hình) thị trường niêm yết: Ví dụ một công ty từ thị trường niêm yết 東証マザーズ muốn lên 東証一部 cần phải đáp ứng các tiêu chuẩn như “số lượng cổ đông”, “số cổ phiếu đang lưu hành” hay “khối lượng giao dịch” .v.v. Vì vậy việc chia tách cổ phiếu có thể sẽ được một công ty áp dụng để đáp ứng tiêu chuẩn này.

Về phía nhà đầu tư, việc chia tách cổ phiếu không chỉ sẽ giúp họ dễ dàng giao dịch(mua hay bán) hơn mà còn có cơ hội nhận cổ tức hay lợi ích cổ đông nhiều hơn(nếu công ty đó không giảm giá trị của cổ tức).

Ở Nhật Bản, bạn có thể dễ dàng tìm các công ty đã và sẽ thực hiện việc chia tách cổ phiếu(株式分割) tại các công ty chứng khoán, ví dụ như Rakuten Shoken TẠI ĐÂY. 

3. Sửa đổi dự báo kết quả kinh doanh 業績予想修正

業績予想修正 – ぎょうせきよそうしゅうせい (tiếng Anh là Profit warning) là một thuật ngữ bằng tiếng Nhật khá quan trọng trong chứng khoán. Nó có nghĩa là việc sửa đổi hay điều chỉnh dự báo kết quả kinh doanh của một doanh nghiệp nào đó. Việc sửa đổi dự báo kinh doanh luôn thu hút nhiều sự quan tâm của các nhà đầu tư cá nhân cũng như tổ chức đầu tư. Về cơ bản, một công ty niêm yết sẽ công bố dự báo kinh doanh cho năm tài chính tiếp theo cùng thời điểm công bố báo cáo tài chính(決算発表 – けっさんはっぴょう).

Khi nhận thấy có sự chênh lệch hơn một tỷ lệ nhất định giữa dự báo kết quả kinh doanh đã công bố trước đó và số liệu thực tế thì các công ty này sẽ có nghĩa vụ phải thông báo sửa đổi kết quả kinh doanh là tăng「上方修正」hoặc giảm「下方修正」. 

Tỷ lệ chênh lệch

Tỷ lệ chênh lệch được sở giao dịch chứng khoán Tokyo quy định như sau:

売上高	(tăng hoặc giảm) > 10％
営業利益	(tăng hoặc giảm) > 30％
経常利益	(tăng hoặc giảm) > 30％
当期純利益	(tăng hoặc giảm) > 30％

Nếu có bất kỳ mục nào ở trên khác với dự báo kết quả kinh doanh trước đó, công ty đó sẽ cần sửa đổi và thông báo lại dự báo kết quả kinh doanh. Nói chung, việc sửa đổi dự báo kết quả kinh doanh tăng(上方修正 – じょうほうしゅうせい ) có thể sẽ khiến giá cổ phiếu tăng lên, và ngược lại sửa đổi dự báo kết quả kinh doanh giảm có thể sẽ khiến giá cổ phiếu giảm theo. Tuy nhiên, việc điều chỉnh dự báo kết quả kinh doanh tăng không có nghĩa là nhất định giá cổ sẽ tăng theo, nhưng nếu một công ty công bố điều chỉnh dự báo kết quả kinh doanh giảm thì nên rút lui và theo dõi sẽ an toàn hơn.

Cách kiểm tra thông tin sửa đổi dự báo

Để kịp thời kiểm tra xem các công ty có thông báo sửa đổi dự báo kết quả kinh doanh, bạn có thể kiểm tra tại mục「適時開示」 trên các ứng dụng giao dịch chứng khoán ở Nhật, hoặc các trang tổng hợp tin tức liên quan đến chứng khoán như Kabumap, kabutan hay IR bank .v.v. 

Ví dụ, ngay cả khi một công ty có doanh số bán hàng giảm 20% nhưng lợi nhuận không bị ảnh hưởng, thì công ty đó vẫn phải điều chỉnh dự báo và đưa ra dự báo kết quả kinh doanh giảm(下方修正- かほうしゅうせい). Ngược lại, ngay cả khi không có thay đổi về doanh số bán hàng, nhưng nếu bất kỳ một trong các khoản lợi nhuận khác giảm hơn so với giá trị dự kiến ​​từ 30% trở lên, thì cần phải điều chỉnh và đưa ra dự báo thu nhập giảm.

4. Bán đấu giá ngoài giờ giao dịch 立会外分売

立会外分売ーたちあいがいぶんばい là một thuật ngữ khá quan trọng trong lĩnh vực chứng khoán ở Nhật Bản. Nó có nghĩa là cổ phiếu của các công ty và cổ đông lớn được bán ngoài giờ giao dịch của sở giao dịch chứng khoán. Đặc điểm nổi bật nhất của hình thức giao dịch này là bạn có thể mua với giá chiết khấu tức là rẻ hơn so với giao dịch cổ phiếu như thường lệ. Cụ thể là bạn có thể mua giá rẻ hơn từ khoảng 2% đến 5% so với giá đóng cửa của ngày mở bán đấu giá ngoài giờ. Hơn nữa bạn sẽ không phải tốn chi phí giao dịch với hình thức này.

Thông thường lịch ​​bán đấu giá ngoài giờ của các công ty này sẽ được công bố trước vài tuần, nên nếu muốn đăng ký mua bạn cần phải kiểm tra thông tin này trên website của các công ty chứng khoán thường xuyên. Nếu bạn muốn mua cổ phiếu của các công ty bán đấu giá ngoài giờ thi phải đăng ký bốc thăm「抽選」, gần giống với đăng ký IPO.

Lý do các công ty mở bán đấu giá cổ phiếu ngoài giờ giao dịch?

Ngay cả khi bạn mua được cổ phiếu giá rẻ nhưng nếu không nắm rõ được lý do vì sao công ty đó lại mở bán đấu giá thì tỷ lệ rủi ro sẽ rất cao. Thông thường sẽ có 3 lý do để các công ty mở bán đấu giá cổ phiếu ngoài giờ giao dịch, đó là:

• Tránh biến động lớn đối với giá thị trường của cổ phiếu
• Tăng số lượng cổ đông và tái định hình công ty(giống như chia tách cổ phiếu)
• Tăng tính thanh khoản của cổ phiếu
• Huy động tài sản cho công ty

Hình ảnh phía dưới là một form thông báo bán đấu giá cổ phiếu ngoài giờ giao dịch của một công ty đang ở thị trường マザーズ muốn kêu gọi thêm cổ đông và huy động tài sản cho công ty để chuẩn bị lên thị trường 東証二部.

Tóm tắt

Trên đây là một vài thuật ngữ chứng khoán bằng tiếng Nhật, tuy căn bản và sơ khai nhưng nếu không hiểu ý nghĩa của nó là gì thì có thể hiệu quả đầu tư của bạn sẽ không được như mong muốn. Đặc biệt gần đây đối với các cổ phiếu tăng trưởng, nếu có trường hợp sửa đổi dự báo thu nhập giảm thì ngay lập tức sẽ bị bán tháo và giá cổ phiếu sẽ giảm rất mạnh nên mọi người hãy cẩn thận với các cổ phiếu có thông báo 下方修正 nhé.

Xem thêm: TỪ VỰNG CHỨNG KHOÁN BẰNG TIẾNG NHẬT