“Trợ cấp ốm đau ở Nhật” là một trong những quyền lợi quan trọng dành cho người lao động khi gặp vấn đề về sức khỏe và phải nghỉ làm trong một thời gian dài. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về cách thức nhận trợ cấp, điều kiện cần thiết, cũng như các thủ tục liên quan. Nếu bạn đang sinh sống và làm việc tại Nhật Bản, việc nắm bắt thông tin này không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của bản thân mà còn giảm bớt gánh nặng tài chính trong những lúc khó khăn.
MỤC LỤC
Chế độ trợ cấp ốm đau ở Nhật là gì?
Trợ cấp ốm đau ở Nhật Bản được gọi là 傷病手当金 – Shoubyou teate kin, đây là là một khoản tiền hỗ trợ được chi trả từ bảo hiểm y tế (không phải Bảo hiểm quốc dân) dành cho người lao động như nhân viên công ty hoặc công chức, khi phải nghỉ làm vì bệnh tật hoặc chấn thương (ngoài giờ làm việc).
Điều đặc biệt là chế độ này cũng áp dụng cho các trường hợp không thể làm việc do mắc các bệnh lý tâm thần, chẳng hạn như trầm cảm – một vấn đề sức khỏe ngày càng phổ biến hiện nay ở Nhật Bản.
Tuy nhiên, trợ cấp này chỉ áp dụng cho những người đang tham gia bảo hiểm y tế dành cho nhân viên (社会保険) hoặc công chức. Những người tự kinh doanh hoặc tham gia bảo hiểm y tế quốc dân (国民健康保険) thường không được hưởng trợ cấp này, trừ một số trường hợp đặc biệt từ các tổ chức bảo hiểm y tế quốc dân có chính sách hỗ trợ riêng.
Điều kiện nhận trợ cấp ốm đau ở Nhật và thời gian nhận
Việc nhận trợ cấp ốm đau ở Nhật không quá khó khăn, nhưng bạn cần đáp ứng được 4 điều kiện chính như sau!
- Không liên quan đến công việc
- Không đủ khả năng lao động
- Nghỉ làm ít nhất 4 ngày liên tiếp
- Không nhận lương trong thời gian nghỉ
4 điều kiện nhận trợ cấp ốm đau
1. Bệnh tật hoặc chấn thương không liên quan đến công việc
Nếu bạn đang điều trị tại bệnh viện hoặc tại nhà do bệnh tật hoặc chấn thương, trợ cấp này sẽ chỉ được áp dụng nếu nguyên nhân không liên quan đến công việc của bạn. Còn trong trường hợp bị tai nạn lao động hoặc trên đường đi làm, bạn sẽ thuộc diện nhận trợ cấp từ bảo hiểm lao động (労災保険 – Rousai Hoken).
Ví dụ: Nếu bạn bị thương khi đá bóng cùng với đồng nghiệp thì được, nhưng bị thương khi bê tài liệu nặng ở công ty thì xin mời liên hệ bảo hiểm lao động nhé!
2. Chứng nhận không đủ khả năng lao động
Bạn phải được xác nhận rằng không thể thực hiện được công việc mà mình đang làm thường ngày, do điều trị y tế. Tình trạng này sẽ được đánh giá dựa trên nội dung công việc, ý kiến của bác sĩ, và các yếu tố khác bởi tổ chức bảo hiểm y tế mà bạn tham gia.
Vậy nên đừng cố gắng “giả ốm” nhé, Nhật Bản không dễ qua mặt đâu!
3. Nghỉ làm ít nhất 4 ngày liên tiếp (bao gồm 3 ngày chờ)
Để được nhận trợ cấp, bạn cần nghỉ việc vì lý do sức khỏe ít nhất 4 ngày liên tiếp, trong đó 3 ngày đầu tiên là thời gian chờ, tiếng Nhật gọi là 待期期間(Taiki kikan) và không được nhận trợ cấp. Thời gian chờ này có thể bao gồm ngày nghỉ phép có lương 有給(Yuukyuu) , thứ Bảy, Chủ Nhật hoặc ngày nghỉ lễ lịch đỏ.
Ngoài ra, nếu bạn nghỉ ba ngày liên tiếp dưới dạng nghỉ phép có lương, thời gian chờ sẽ được hoàn thành, nhưng cần lưu ý rằng: “Nếu bạn nghỉ ngày thứ tư dưới dạng nghỉ phép có lương, bạn sẽ không được chi trả trợ cấp ốm đau.”
Mẹo nhỏ: Để có thể nhận trợ cấp ốm đau sớm nhất, bạn nên tránh làm việc trong 3 ngày đầu tiên, cho đến khi hoàn thành đủ thời gian chờ nhé!
4. Không nhận lương trong thời gian nghỉ
Nếu bạn không được trả lương trong những ngày nghỉ, bạn sẽ đủ điều kiện nhận trợ cấp. Tuy nhiên, nếu số tiền lương được trả thấp hơn mức trợ cấp, bạn sẽ được nhận khoản chênh lệch này.
Nếu bạn dùng ngày nghỉ phép có lương Yuukyuu, bạn sẽ không nhận được trợ cấp ốm đau trong khoảng thời gian đó.
Tuy nhiên, ngày nghỉ phép có lương vẫn được tính vào thời gian chờ cùng với các ngày nghỉ của công ty (như cuối tuần hoặc ngày lễ). Vì vậy, việc sử dụng ngày nghỉ phép có lương trước khi bắt đầu nhận trợ cấp ốm đau là một lựa chọn hợp lý!
Thời gian nhận trợ cấp
Vậy, nếu đáp ứng đầy đủ các điều kiện nhận trợ cấp, thời gian chi trả trợ cấp ốm đau sẽ kéo dài trong bao lâu?
Thời gian được nhận trợ cấp ốm đau ở Nhật Bản, tối đa là 1 năm 6 tháng tính từ ngày bắt đầu nhận trợ cấp. Tuy nhiên, nếu trong thời gian này bạn quay lại làm việc, trợ cấp sẽ tạm dừng trong những ngày đi làm đó. Sau đó, nếu bạn tiếp tục đủ điều kiện và nhận lại trợ cấp, thời gian chi trả sẽ được tính trừ đi số ngày bạn đã đi làm, nhưng vẫn đảm bảo tổng thời gian nhận trợ cấp không vượt quá 1 năm 6 tháng.
Trợ cấp được bao nhiêu? Cách tính trợ cấp ốm đau
Nếu được nhận trợ cấp ốm đau trong suốt 1 năm 6 tháng, số tiền trợ cấp bạn sẽ nhận được là bao nhiêu nào? Hãy tính thử xem thế nào nhé!
Cách tính trợ cấp ốm đau
Mức trợ cấp ốm đau hàng ngày được tính bằng 2/3 mức lương tiêu chuẩn hàng ngày (標準報酬日額). Mức lương tiêu chuẩn hàng ngày thường là số tiền trung bình bạn nhận được mỗi ngày (không bao gồm thưởng). Ngoài ra, một số tổ chức bảo hiểm y tế còn hỗ trợ thêm khoản trợ cấp bổ sung, giúp tăng số tiền trợ cấp mà bạn sẽ được nhận.
Công thức để tính trợ cấp ốm đau mỗi ngày như sau:
(Tổng mức lương tiêu chuẩn hàng tháng trung bình trong 12 tháng liên tiếp trước ngày bắt đầu nhận trợ cấp) ÷ 30 ngày × 2/3
Ví dụ thực tế
Để dễ hình dung, chúng ta hãy cùng xem xét hai ví dụ cụ thể về số tiền trợ cấp mà bạn có thể nhận được nhé!
Giả sử mức lương tiêu chuẩn hàng tháng của bạn trong 3 tháng trước khi bắt đầu nhận trợ cấp là 41 man yên và trong 9 tháng trước đó là 38 man yên. Nếu bạn không sử dụng ngày phép có lương mà nghỉ liên tục (kể cả cuối tuần) trong 1 năm (365 ngày), thì chúng ta sẽ tính như sau:
Tổng số tiền trợ cấp sẽ được tính bằng công thức:
(A) Số tiền trợ cấp mỗi ngày × (B) Số ngày được nhận trợ cấp
(A) Số tiền trợ cấp mỗi ngày:
(410.000 yên x 3 tháng + 380.000 yên x 9 tháng) ÷ 12 tháng ÷ 30 ngày x 2/3 = 8.611 yên
(B) Số ngày được nhận trợ cấp:
365 ngày nghỉ − 3 ngày chờ = 362 ngày
Vậy, tổng số tiền trợ cấp mà bạn sẽ được nhận là:
8.611 yên x 362 ngày = 3.117.182 yên
Kết luận: Nếu nghỉ liên tục 1 năm mà không sử dụng ngày phép có lương, bạn sẽ nhận được tổng cộng khoảng 300 man yên tiền trợ cấp ốm đau. Không tệ cho một khoản bảo hiểm đúng không nào?
Cách đăng ký nhận trợ cấp ốm đau ở Nhật
Vậy làm thế nào để đăng ký nhận khoản trợ cấp ốm đau này? Dưới đây là quy trình chi tiết gồm 4 bước đơn giản như sau:
Bước 1: Thông báo với công ty về việc cần nghỉ dài hạn
Ngay khi biết mình cần nghỉ dài hạn, hãy báo cáo với công ty. Đồng thời, trao đổi rõ về cách sử dụng ngày nghỉ phép có lương (nếu bạn đang sở hữu), cũng như các quy định liên quan đến nghỉ không lương hoặc nghỉ ốm.
Bước 2: Hoàn thành thời gian chờ đợi (待期期間)
Trong thời gian này, bạn nên liên hệ với tổ chức bảo hiểm mà mình tham gia, như hiệp hội bảo hiểm sức khỏe (健康保険組合) của công ty hoặc Hiệp hội bảo hiểm sức khỏe toàn quốc (協会けんぽ), để yêu cầu gửi mẫu đơn đăng ký nhận trợ cấp ốm đau.
Tải đơn đăng ký từ Hiệp hội bảo hiểm sức khỏe toàn quốc TẠI ĐÂY. Để xem đơn ghi mẫu, hãy nhấn vào 手書き用記入例 và nhấn vào 手書き用 để tải đơn đăng ký ghi bằng tay hoặc nếu bạn có máy tính thì nhấn vào 入力用 để nhập trực tiếp dữ liệu vào đơn.
Bước 3: Điền đơn đăng ký và chuẩn bị tài liệu liên quan
Nếu bạn đang làm việc tại các công ty lớn có Hiệp hội bảo hiểm sức khoẻ riêng, họ sẽ hướng dẫn chi tiết cho bạn. Thông thường sẽ cần nộp 2 loại giấy tờ như sau:
- Đơn đăng ký nhận trợ cấp ốm đau: 傷病手当金請求書 hoặc 傷病手当金支給申請書
- Đơn thông báo nguyên nhân ốm đau: 負傷原因届
Một số phần trong đơn yêu cầu chữ ký và xác nhận từ bác sĩ điều trị (mục 療養担当者記入) và người đại diện của công ty, vì vậy bạn hãy sắp xếp thời gian để hoàn tất các mục này.
Bước 4: Nộp đơn và hoàn tất đăng ký
Đơn đăng ký cần kèm theo xác nhận từ công ty về việc bạn có hoặc không nhận được lương trong khoảng thời gian nghỉ. Vì vậy, thời điểm phù hợp nhất để nộp đơn thường là sau ngày chốt lương hàng tháng, để đảm bảo thông tin chính xác.
- Nếu bạn tham gia bảo hiểm sức khỏe từ hiệp hội riêng 組合: nộp đơn qua bộ phận phụ trách của công ty.
- Nếu bạn thuộc Hiệp hội bảo hiểm sức khỏe toàn quốc (協会けんぽ): nộp đơn trực tiếp qua bưu điện hoặc thông qua công ty gửi tới chi nhánh nơi bạn tham gia bảo hiểm.
Thời hạn nộp đơn xin trợ cấp ốm đau là 2 năm kể từ ngày ngay sau ngày bạn không thể đi làm vì lý do điều trị bệnh. Nếu quá thời hạn này, quyền nhận trợ cấp của bạn sẽ bị hủy bỏ do hết hiệu lực.
Mặc dù bạn có thể nộp đơn xin trợ cấp cho các khoản hỗ trợ của 2 năm trước, nhưng chỉ cần trễ dù chỉ 1 ngày, bạn sẽ không còn được nhận khoản trợ cấp này nữa. Vì vậy, đừng quên kiểm tra thời hạn và hoàn thành thủ tục đúng lúc nhé!
Thời gian xử lý để bắt đầu nhận trợ cấp ốm đau thường dao động từ 2 tuần đến 3 tháng, tùy thuộc vào cơ quan bảo hiểm và công ty nơi bạn làm việc. Trong khoảng thời gian này, bạn vẫn cần chi trả trước các chi phí sinh hoạt gia đình, khoản vay mua nhà, và chi phí điều trị bằng nguồn tài chính cá nhân của bạn. Vì vậy, hãy cân nhắc và chuẩn bị trước một kế hoạch tài chính cho mình để đề phòng nhé!
Xem thêm: Cách lập ngân sách khi sống ở Nhật Bản
Những trường hợp sau sẽ bị ngưng trợ cấp hoặc điều chỉnh
Ngay cả khi bạn đã đáp ứng đủ tất cả điều kiện để nhận trợ cấp ốm đau ở Nhật, vẫn có những trường hợp số tiền trợ cấp của bạn có thể sẽ bị điều chỉnh hoặc ngừng cấp. Dưới đây là 4 trường hợp cụ thể:
1. Đang nhận trợ cấp nghỉ việc từ bảo hiểm lao động
Nếu bạn nhận được trợ cấp nghỉ việc từ bảo hiểm lao động (労災保険) vì một nguyên nhân khác, trợ cấp ốm đau sẽ không được chi trả trong thời gian đó. Tuy nhiên, nếu số tiền trợ cấp ốm đau cao hơn trợ cấp bảo hiểm lao động, bạn sẽ được nhận phần chênh lệch đó.
2. Đang nhận trợ cấp thai sản
Nếu bạn nghỉ việc để sinh con và không nhận được lương trong thời gian này, bạn sẽ được nhận trợ cấp thai sản (出産手当金) trong một khoảng thời gian nhất định. Trong thời gian đó, bạn sẽ không được nhận trợ cấp ốm đau. Nhưng nếu số tiền trợ cấp ốm đau lớn hơn trợ cấp thai sản, bạn cũng sẽ nhận được phần chênh lệch đó.
3. Đang nhận lương hưu do tàn tật hoặc trợ cấp tàn tật
Khi bạn nhận trợ cấp tàn tật (障害手当金) hoặc lương hưu do tàn tật (障害厚生年金) từ bảo hiểm hưu trí, trợ cấp ốm đau sẽ không được chi trả cho cùng một nguyên nhân gây bệnh hoặc chấn thương. Tuy nhiên, nếu tính toán cho thấy trợ cấp ốm đau cao hơn, bạn vẫn sẽ được nhận khoản tiền chênh lệch đó.
4. Nhận trợ cấp ốm đau cho nhiều bệnh khác nhau
Nếu trong thời gian đang nhận trợ cấp ốm đau, bạn phát sinh một bệnh khác, số tiền chi trả sẽ được tính toán dựa trên bệnh có số tiền trợ cấp cao hơn. Tuy nhiên, nếu hai bệnh này có liên quan đến nhau, chỉ khoản trợ cấp của bệnh đầu tiên sẽ được chi trả.
Kết luận
傷病手当金 – Trợ cấp ốm đau là một chế độ cực kỳ hữu ích, giúp bạn tập trung chữa bệnh mà không lo bị áp lực tài chính đè nặng, khi đang sinh sống ở Nhật Bản.
Tuy nhiên, đừng quên rằng trợ cấp chỉ bằng 2/3 mức lương ngày thường và chỉ đồng hành trong 1 năm 6 tháng mà thôi. Vì vậy, nếu bạn không muốn ví tiền của mình “ốm đau” cùng, hãy cân nhắc kết hợp thêm các loại bảo hiểm như bảo hiểm y tế (医療保険) để bù đắp thiếu hụt.
Hãy lên kế hoạch tài chính thông minh để khi “không đi làm được”, bạn vẫn có thể “trang trải được cuộc sống” như bình thường nhé!
