Theo Báo cáo sơ bộ Cán cân thanh toán quốc tế do Bộ tài chính công bố, thặng dư tài khoản vãng lai của Nhật Bản trong năm tài khoá 2023 cao kỷ lục với 25.339 tỷ yên. Nguyên nhân chính khiến thặng dư tài khoản vãng lai tăng mạnh là do thâm hụt thương mại giảm, khi giá tài nguyên đã chững lại.
Thành phần của số liệu thống kê cán cân thanh toán quốc tế, bao gồm tài khoản vãng lai và cán cân thương mại. Cán cân tài khoản vãng lai được chia thành bốn mục: (1) cán cân thương mại, (2) cán cân dịch vụ, (3) cán cân thu nhập cơ bản và (4) cán cân thu nhập thứ cấp.
MỤC LỤC
Thâm hụt thương mại được thu hẹp
Trong năm tài khoá 2023, cán cân thương mại Nhật Bản thâm hụt 3.572 tỷ yên, mức thâm hụt đã được thu hẹp và giảm khoảng 80% so với năm 2022. Trong năm tài khoá 2022, giá tài nguyên như dầu thô và khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) tăng vọt kết hợp với đồng yên suy yếu đã dẫn đến giá trị nhập khẩu tăng cao.
Có vẻ như thặng dư trong cán cân thương mại là điều tốt và thâm hụt là điều xấu, nhưng về mặt lý thuyết thì điều này không hoàn toàn đúng. Ví dụ, khi nền kinh tế trong nước đang tăng trưởng rất nhanh, cung không thể theo kịp cầu và nhập khẩu tăng theo, dẫn đến thâm hụt thương mại. Nếu đi quá xa sẽ làm tăng lạm phát và lạm phát tăng cao cũng không tốt, nhưng việc nền kinh tế khỏe mạnh không hề là điều xấu đối với một quốc gia, đặc biệt là Nhật Bản nơi mà giảm phát đeo bám dai dẳng.
Hơn nữa, ở Nhật Bản, toàn cầu hóa kinh tế và già hóa dân số đang diễn ra song song. Trong những trường hợp này, thay vì sản xuất hàng loạt trong nước, các cơ sở sản xuất sẽ được chuyển ra nước ngoài và việc làm trong nước cũng có thể sẽ tăng lên, chẳng hạn như lập kế hoạch kinh doanh, thiết kế sản phẩm, nghiên cứu và phát triển hoặc quản lý mạng lưới quản lý toàn cầu hóa. Nếu điều này xảy ra, xuất khẩu sẽ giảm và cán cân thương mại sẽ chìm trong sắc đỏ. Tuy nhiên, nếu việc phát triển kinh doanh đó thành công, công ty có thể kiếm được lợi nhuận, số tiền này sẽ trở thành thặng dư trong cán cân thu nhập cơ bản.
Giá trị nhập khẩu giảm
Tỷ giá hối đoái trung bình trong năm tài khoá 2023 là 1 đô la = 144,55 yên, đồng yên giảm giá 6,7% so với 135,43 yên trong năm tài khoá 2022. Giá dầu thô giảm 16,3% xuống 85,98 USD/thùng và giá tính bằng đồng yên cũng giảm 10,7% xuống 77.868 yên/kl. Do những yếu tố này, giá trị nhập khẩu trong năm tài khoá 2023 đã giảm 10,3% so với năm trước xuống còn khoảng 105 nghìn tỷ yên.
Giá trị nhập khẩu xét theo các mặt hàng chính như sau:
- Than đá: giảm 40,8% (3.501 tỷ yên)
- Khí LNG: giảm 31,7% (2.813 tỷ yên)
- Dầu thô: giảm 18,4% (2.548 tỷ yên)
Giá trị xuất khẩu cao kỷ lục
Mặt khác, giá trị xuất khẩu tăng 2,1% lên gần 102 nghìn tỷ yên nhờ doanh số bán ô tô và các mặt hàng khác dành cho thị trường Bắc Mỹ tăng mạnh. Đây là lần đầu tiên giá trị xuất khẩu ở Nhật Bản vượt quá 100 nghìn tỷ yên và là mức cao nhất từ trước đến nay.
Giá trị xuất khẩu xét theo từng mặt hàng cụ thể như sau:
- Ô tô: tăng 30,2% (+ 4.142 tỷ yên)
- Linh kiện ô tô: tăng 8,2% (+ 305 tỷ yên)
- Máy móc xây dựng, khai thác: tăng 13,8% (+ 242 tỷ yên)
Cán cân dịch vụ
Cán cân dịch vụ, bao gồm du lịch, vận chuyển và các dịch vụ khác, mặc dù đã tăng gần 3 nghìn tỷ yên so với năm ngoái nhưng vẫn tiếp tục chìm trong sắc đỏ ở mức âm 2.450 tỷ yên. Nguyên nhân chính là sự mở rộng thặng dư trong cán cân du lịch do lượng du khách đến Nhật Bản tăng lên.
- Vận chuyển: âm 605 tỷ yên (tăng 52%)
- Du lịch: thặng dư 4.229 tỷ yên (tăng 2,6 lần)
- Dịch vụ khác: âm 6.075 tỷ yên (giảm 7,8%)
Cán cân thu nhập cơ bản và thứ cấp
Số dư thu nhập cơ bản bao gồm chênh lệch giữa nhận và thanh toán lãi và cổ tức từ các khoản đầu tư ở nước ngoài trong quá khứ và số dư thu nhập thứ cấp bao gồm chênh lệch giữa tiền gửi từ nước ngoài và tiền gửi ra nước ngoài.
Cán cân thu nhập cơ bản, cho thấy thu nhập mà các công ty Nhật Bản kiếm được từ các công ty con ở nước ngoài (bao gồm cả cổ tức và lãi suất), thặng dư ở mức 35.531 tỷ yên. Con số này tăng thêm 216,2 tỷ yên (tương đương với 0,6%) so với năm tài khoá trước đó, lập mức cao kỷ lục do lãi suất trái phiếu nước ngoài tăng và đồng yên yếu hơn. Mặt khác, cán cân thu nhập thứ cấp mở rộng mức thâm hụt lên âm 3.059 tỷ yên trong năm tài khoá này.
Cán cân tài chính, là khoản mục ghi nhận dòng tiền từ các giao dịch tài chính mới như đầu tư trực tiếp và đầu tư chứng khoán, cũng ghi nhận thặng dư cao với 21 nghìn tỷ yên, tăng gấp 1,3 lần so với năm 2022. Cụ thể:
- Đầu tư trực tiếp: 25.204 tỷ yên (tăng 38%)
- Đầu tư chứng khoán: 8.883 tỷ yên (tăng gấp đôi)
- Sản phẩm tài chính phát sinh: 7.572 tỷ yên (tăng 1,03 lần)
- Đầu tư khác: thâm hụt 23.553 tỷ yên (giảm 12 lần)
- Dự trữ ngoại hối: 4.346 tỷ yên (tăng 1,67 lần)
Tổng số dư tài khoản vãng lai và số dư chuyển vốn là số dương, điều đó có nghĩa là người dân trong nước Nhật nhận được nhiều tiền hơn từ nước ngoài. Nhật Bản là nước xuất khẩu lớn, và trong quá khứ thặng dư thương mại khổng lồ của nước này đã bị Hoa Kỳ và các nước khác chỉ trích, dẫn đến xung đột thương mại căng thẳng.
Dữ liệu: Bộ tài chính Nhật Bản
